سوزاندن موجودی اهریمنی در سانتافه، آیینی جالب در نیومکزیکو

«سوسوبرا» یا پیرمرد افسرده دل (Zozobra) در واقع یک تمثال و عروسک خیمه شب بازی غول پیکر است که توسط خود مردم ساخته و سپس در قالب جشنواره‌ای به نام «Fiestas de Santa Fe» در شهر سانتافه، نیومکزیکو سوزانده می‌شود. براساس نامش، او افسرده حال و خسته‌کننده است و با سوزاندنش، مردم نگرانی‌ها و مشکلات زندگی خود را که ممکن است در طول سال با آنها مواجه شده باشند را در میان شعله‌های آتش سوزانده و به دست فراموشی می‌سپارند.

در طول هفته‌های باقی مانده تا شروع این عروسک سوزان پرطرفدار، جعبه‌هایی تحت عنوان «جعبه افسردگی» در دفاتری موسوم به «Santa Fe Reporter» گذاشته می‌شود که بسیاری از مردم کاغذهایی را  داخل آنها قرار می‌دهند که ظاهرا بیانگر مشکلات و دل نگرانی‌های آنها است. در زمان برگزاری این فستیوال، این جعبه‌ها زیر پای عروسک گذاشته و همراه آن سوزانده می‌شود. سوسوبرا در زبان اسپانیایی به معنی نگرانی و دلشوره است.

این جشنواره نخستین بار در سال ۱۷۱۲ برگزار شد. در آن زمان هدف از برگزاری آن، جشن گرفتن باز پس‌گیری شهر از قبایل «پوئبلو» (Pueblo) بود که از زمان شورش پوئبلوها در سال ۱۶۸۰ شهر را در تصرف خود داشتند. بانی برگزاری مراسم نیز فرماندار اسپانیایی «دن دیه‌گو دِ وارگاس» «Don Diego de Vargas» نام داشت. اما قدمت مراسم سوزاندن سوسوبرا بسیار کمتر بوده و به سال ۱۹۲۴ برمی‌گردد.

در آن زمان هنرمند و سازنده عروسک‌های خیمه شب بازی و از ساکنان سانتافه به نام «گوستاو باومن» «Gustave Baumann» ایده‌ای را مطرح کرد که شامل ساخت یک عروسک خیمه شب بازی و تمثالی بزرگ بود که به نام پیرمرد افسرده معرفی شد و در نهایت قرار بود که این عروسک بزرگ سوزانده شود. او و دوستش «ویلیام هاوارد شاستر» (William Howard Shuster) با یکدیگر هم‌داستان شده و تشریفات خاص سوزاندن اولین عروسک سوسوبرا را به مرحله اجرا درآوردند. ایده باومن شاید تحت تأثیر آثار هنری و مجسمه‌های دست ساز مکزیکی (papier-mâché sculpture ) شکل گرفت، به خصوص تمثال‌هایی که طی مراسم سوزاندن یهودا در یکشنبه مقدس یا نخستین روز ژانویه انجام شده و به عنوان راهی برای خلاصی و نجات یک فرد یا یک جامعه از دست شیطان معرفی می‌شود.

اما داستان نقش آفرینی شاستر حکایتی مجزا دارد. او که خود هنرمند و کهنه سرباز جنگ جهانی اول بود، مسئولیت ساخت نخستین عروسک را برعهده گرفت. اما این مسئله از دو اتفاق در زندگی شاستر تأثیر گرفته بود. یکی ظاهرا حین مسافرت در مکزیکو اتفاق افتاد، زمانی که او شاهد سوزانده شدن عروسک یهودا توسط بومیان «یاکویی» « Yaqui» در جریان یک مراسم مذهبی بود و دیگری به صورت کاملا اتفاقی در رستوران هتل «لافوندا» و حین دور همی دوستانه شکل گرفت. زمانی که هر کدام‌ نگرانی‌هایشان را روی دستمال سفره نوشته و برای خلاصی از آنها، دستمال‌ها را به صورت سمبلیک سوزاندند.

اینجا بود که شاستر به فکر ایجاد یک مراسم خاص افتاد که جامعه‌ی سانتافه را در کنار هم جمع کرده و به شکلی خاص باعث تسکین و آرامش آنها شود. و این گونه بود که به دنبال پاسخ مشتاقانه عمومی به این ایده‌ی عجیب، در نهایت این مراسم با رویدادهای دیگر ادغام و یک جشنواره‌ی جالب توجه و پرمخاطب شکل گرفت.

امروزه شهر سانتافه هر سال میزبان بیش از ۵۰ هزار نفر است که گرد هم جمع شده و سوزانده شدن این عروسک غول پیکر را به تماشا می‌نشینند. این مراسم طی سه روز انجام می‌شود و شامل برگزاری مراسم عشای ربانی در کلیسای جامع سنت فرانسیس، جشن تصویب مجدد قانون توسط دن دیه‌گو د وارگاس بعد از بازگشتش به شهر، یک رژه مخصوص کودکان و البته یک رژه با حال و هوای تاریخی است.

اما شاستر برای مراسم خود داستان و تاریخچه‌ای نیز تدارک دید. این داستان بر این نکته تکیه دارد که سوسوبرا در واقع یک روح خبیث و شیطانی است که در کوهستان‌های اطراف شهر سانتافه پنهان شده و هر سال به دلیل انباشت تمایلات زشت و خبیثانه نوع بشر از نو متولد می‌شود. در تلاش برای نابودی این اهریمن، هر سال شورای شهر از او دعوت می‌کند تا مهمان این جشن باشد و سوسوبرا که ماهیتی پلید دارد، این درخواست را می‌پذیرد تا جشن را خراب کرده و شهر را غارت کند.

سوسوبرا نمادی از اهریمنی شیطانی است که در کوهستان‌های اطراف پنهان شده و به دنبال راهی برای غارت شهر است

اما وقتی او به محل برگزاری مراسم می‌رسد و سیاهی را بر آن حاکم می‌کند، کودکان به عنوان ارواحی امیدوار و سرشار از عطر زندگی از راه می‌رسند. آنها که به نام «Gloomies» شناخته می‌شوند، به سوسوبرا نزدیک شده و تاریکی وجودش را با اسباب آتش بازی به چالش می‌کشند. اما در نهایت موفق به متوقف کردن او نمی‌شوند. حالا باید روحی آتشین سوسوبرا را به مبارزه بطلبد و در این نبرد بی‌نظیر این روح با به آتش کشیدن سوسوبرا، او را از بین برده و بار دیگر امید و شادی را به شهر بازمی‌گرداند.

اما این مراسم خود دنیایی از عجایب است، عروسکی بزرگ و تقریبا ۱۵ متری را تصور کنید که توسط خیل جمعیت احاطه شده است، جمعیتی که همگی با صدای بلند درخواست مشترکی را مطرح می‌کنند: آن را بسوزانید!

آنگاه کودکانی ملبس به لباس ارواح در حالی که گرد عروسک حرکت می‌کنند و به دنبال آن یک رقصنده آتش با احتیاط به عروسک نزدیک شده و با ریتمی خاص به انجام حرکات موزون می‌پردازد و سپس نوبت به آتش بازی می‌رسد. به دنبال آن شعله‌های سرکش آتش را می‌بینید که از چشمان و دهان عروسک بیرون می‌زنند و همزمان با فریادهای جمعیت در حال انفجار، عروسک در میان رقص شعله‌های سوزان؛ می‌سوزد و خاکستر می‌شود.

شاید شنیدن وصف این مراسم بی‌شباهت به کابوسی وحشتناک نباشد، اما اکنون می‌دانیم که این تنها یک جشنواره پاییزی است که هرساله به عنوان سمبلی برای نجات از افسردگی و دلمشغولی‌های زندگی تدارک دیده شده و نوید بخش شروعی سالی جدید و بدور از استرس و نگرانی است. 

مسئولیت ساخت عروسک سوسوبرا با «Kiwanis Club» است، این کلوب حق امتیاز ساخت عروسک را در دهه ۱۹۶۰ از شاستر خریداری کرده است و هر دهه که می‌گذرد، ظاهر عروسک را تغییر می‌دهد، ظاهرا امسال قرار است سوسوبرا را در لباسی متعلق به دهه ۱۹۵۰ مشاهده کنیم. از سوی دیگر موی عروسک در طول زمان تغییر کرده است. عروسکی که در البتدا تنها سه متر ارتفاع داشت، اکنون به غولی با وزن نزدیک به چند صد تنی تبدیل شده است که از چوب، مفتول و پارچه ساخته می‌شود.

این مراسم هر ساله در فصل پاییز و ماه سپتامبر انجام می‌شود و بلیط‌های آن از مدت‌ها قبل به فروش می‌رسند. محل برگزاری مراسم نیز پارک«فورت مارسی» (Fort Marcy Park) است. عروسکی که در سال ۲۰۰۷ سوزانده شد، رکوردی را نیز در گینس به ثبت رساند، ظاهرا این عروسک با اندازه‌ای معادل ۱۵/۲۱ متر، بزرگ‌ترین عروسک خیمه شب بازی جهان بود. هر چند که تنها یک سال بعد این رکورد توسط عروسک خوش شانسی شهر اُتاوا در کانادا که ۱۷/۸۲ متر ارتفاع داشت، شکسته شد.

نود و سومین مراسم سوسوبرا سوزان روز اول سپتامبر سال ۲۰۱۷ در پارک مارسی انجام خواهد شد، درهای پارک ساعت ۳ بعداز ظهر به روی مردم گشوده شده و مردم می‌توانند اسباب پیک نیک را با خود آورده و ساعاتی را در محیط سرسبز آنجا و روی چمن به استراحت بپردازند. بیش از ۲۰ نوع خوراکی و نوشیدنی نیز در پارک ارائه خواهد شد از جمله ذرت پخته، «بوریتو» و ران بوقلمون. مراسم ساعت ۷ بعدازظهر و با اجرای موسیقیزنده آغاز خواهد شد و در نهایت ساعت نه و نیم شب با آیین سوزاندن عروسک به اوج خود خواهد رسید. سال ۲۰۲۴، شاهد صدسالگی این مراسم خواهیم بود. 

در نهایت این رویداد علی‌ر‌غم ظاهرش شاید نه یک ماجرای ترسناک شبانه، که بیشتر بهانه‌ای برای جمعیت ساکن این شهر و گردشگرانی باشد که گرد هم جمع شده و ساعاتی را در کنار خانواده و دوستان خود سپری کنند. همچنین این یک رویداد شخصی است که پشت سر نهادن اتفاقات بد و امید داشتن به روزهای روشن و بی‌دغدغه را نوید می‌دهد.

کجارو

برچسب‌ها: ترسناک, اتفاقات عجیب, حقایق عجیب, حقایق ترسناک, سرزمین جیغ خود کشی دسته جمعی جیم جونز...